Sokar

Afbeelding uit de Abydos tempel. Farao Seti I offert water en wierook voor Sokar. Afbeelding gemaakt door KairoInfo4u (CC BY-NC-SA 2.0)

Naam

Sokar in hiërogliefen

Als we de hiërogliefen uitschrijven dan is de naam van de godheid “s-k-r” of “Seker”. Soms wordt de naam ook als “Sokar” aangegeven, maar het is onduidelijk waar dit vandaan komt. ^[1]

In het Grieks werd de naam als “Sokaris” of “Socharis” geschreven. In het Koptisch dialect uit de Fajoem regio, werd de naam: ⲥⲓⲭⲟⲗ (sichol) geschreven. ^[2]

De betekenis van zijn naam is onduidelijk.

• Volgens de piramideteksten (PT 1256) uit het Oude Rijk, zou de naam zijn ontleend aan het angstige gil van Osiris die naar Isis (Sy-k-ri) wat zou betekenen: “Haast je, kom naar me toe”. ^[3]
• Volgens de sarcofaagteksten uit het Middenrijk, zou de naam (“skr”) betekenen “De mond reinigen” in associatie tot het openen van de mond-ceremonie. ^[4]
• Weer anderen kennen de betekenis: “De versierde” toe.^[5]
• Het kan ook zijn: “een afgesloten plek of een kist. ^[6]

Uiterlijk

Sokar werd op verschillende manieren afgebeeld.

• In zijn meest oorspronkelijke vorm is het een valk. Deze kan er ook uit zien als een mummie, vergelijkbaar met de valkengod Sopdoe. Om zijn rol als dodengod te benadrukken.^[7]
• Als een grafheuvel met er boven een valkenkop. Of als een grafheuvel met een valkenkop in zijn “Henoe” bark.^[8] In het dodenboek wordt hij dan ook genoemd: “hij die op het zand is”.

Afbeelding uit het graf KV 36 van de god Sokar. Afbeelding gemaakt door Francesco Gasparetti (CC BY 2.0)

• Als een gemummificeerde man met een valkenkop, met een specifieke kroon met ramshoorns. In deze vorm werd de god samengevoegd met Ptah en Osiris als Ptah-Sokar-Osiris. Vanaf de Late Tijd zijn er kleine beeldjes van de gecombineerde god gevonden die een gemummificeerde man laat zien.
• In het graf van Thoetmoses III in de koningsvallei, wordt de god afgebeeld als een man met een valkenkop met vleugels staande op een veelhoofdige slangen.

Sokar is ook te zien op de zilveren sarcofaag van Sjesjonk II uit Tanis. Hier draagt het een heka-scepter en een nechecha-scepter zoals Osiris dat ook draagt.

Ptah-Sokar-Osiris kon ook als een mannelijke dwerg worden afgebeeld, soms met een scarabee op zijn hoofd. De god Pataikos zou zijn afgeleid van deze vorm.

Mythologie

Sokar was een oude valkengod uit Memphis en Saqqara, de dodenstad (necropolis) van Memphis.

Oorspronkelijke werd de god vereerd in als god van de vakmanschap. Hij werd geassocieerd met de dodensteden van Saqqara vanwege de architecten en de boeren die er werkten. Zodoende werd hij een belangrijke aardse god. Vanwege de associatie met aarde werd het een god van het hiernamaals.

De god wordt vaak genoemd in de Piramideteksten als god van de hiernamaals. De overleden koning zou verschijnen op de Henoe-bark van Sokar en met hem worden verenigd.

Zilveren sarcofaag van Sjosjenk II met het hoofd van de god Sokar. Afbeelding gemaakt door Aidan McRae Thomson (CC BY 2.0)

Sokar kreeg een hoop eretitels mee. Waaronder “hij van Rosetaoe”, Rosetaoe zou de toegang zijn tot het hiernamaals vanuit de necropolissen. Sokar heerste over een zanderig terrein genaamd Imehet (varianten: Amhet, Ammahet en Ammehet wat betekend “gevuld”). ^[9]

Voordat Sokar met Osiris werd verenigd, werd de god gelinkt aan Ptah als Ptah-Sokar. Sechmet, de vrouw van Ptah werd ook aan Sokar gelinkt. Vanaf het Middenrijk werden de drie goden met elkaar samengevoegd als: Ptah-Sokar-Osiris. Deze god bleef belangrijk tot aan de Romeinse tijd.

Aanbidding

Memphis was de cultuscentrum van Sokar. Hier werd jaarlijks het grote festival van Sokar gevierd, sinds de Vroege Tijd. Op de 26e dag van de vierde maand van Achet (lente) werd het feest gevierd. ^[10] Tijdens het religieuze festival, werd de god gedragen in zijn bark van zijn tempel om de koning de assisteren in ceremoniële activiteiten. Zoals het schoffelen van de aarde of het graven van sloten of kanalen.

Reliëf van de tempel van Ramses III uit Medinet Haboe. Het laat het festival van Sokar zien. Achter farao Ramses III wordt de Henoe-bark gedragen van Sokar. Afbeelding gemaakt door Kairoinfo4u (CC BY-NC-SA 2.0)

Vanaf het Nieuwe Rijk werd het Sokar festival gevierd in Thebe-west. Afbeeldingen van het festival zijn teruggevonden in de tempel van Ramses III in Medinet Habu. Het festival lijkt te zijn gefocust op de koninklijke dodencultus samen met de opstanding van Sokar. Er werd een afbeelding de god gedragen in zijn Henoe-bark. Buitenom de dodencultus-aspect is de verering van Sokar moeilijk te documenteren.

Het afbeelden van de god op amuletten was ongewoon. Maar er zijn amuletten van gehurkte gemummificeerde valken gevonden, deze zouden mogelijk de god representeren.

Hiërogliefen

De volgende titels, namen en andere gerelateerd aan Sokar.

Festivals

Hiërogliefen	Egyptische naam	Uitleg
	Heb henoe [11]	Het festival van de god van de Henoe boot van Sokar.
	Heb Seker [12]	Het festival van de god Sokar.
	Sjemes Seker ef Ineboe [13]	Het festival van de god Sokar. Waarin de god rond de muren ging.

Heiligdommen en tempels

Hiërogliefen	Egyptische naam	Uitleg
	Hoet Henoe [14]	De kamer van de Henoe-boot van Sokar
	Hoet ka Sokar [15]	De kapel van de Ka van Sokar.
	Hoet Sokar [16]	De tempel van Sokar in Memphis, Abydos, Thebe en Dendera.
	Hoet Sokar sjema [17]	Een heiligdom op het dak van de tempel van Dendera.
	Per Henoe [18]	Het heiligdom van de Henoe-boot van Sokar in Memphis.
	Per Sokar neb Sehedj [19]	Tempel van Sokar, heer van Sehedj. Een plaats vlakbij Cher-Aha.

Mythologie

Hiërogliefen	Egyptische naam	Uitleg
	9 semeroe [20]	De negen begeleiders van de Sokar-bark.
	Asir em Rasetaoe [21]	Osiris in het koninkrijk van Sokar, de dodengod.
	Asir em Seker [22]	De god Osiris het koninkrijk van Sokar.
	Asir chenti Restaoe [23]	Osiris, heer van Resetau in Sokar..
	Asir-Seker em pedjoe [24]	Osiris-Sokar in de cultusstad.
	Chefeti en Seker [25]	Vijand van Sokar.
	Djau-ib [26]	Een god, de broer van Sokar
	Henoe [27]	De god van de Henoe-bark.
	Imioe Ineboe-Hedj er ges hoet Seker [28]	“Die zich in Memphis bevind op de plaats van de tempel van Sokar.”
	Ptah-Seker [29]	Ptah gefuseerd met Sokar, de oude dodengod, heer van de Necropolis van Memphis in Saqqara.
	Ptah-Seker-Asir [30]	Ptah-Sokar-Osiris.
	Rekes [31]	Andere naam voor Sokar.
	Seker em Sjetait [32]	Een vorm van Sokar. “Sokar in z’n crypte”.
	Sekri heri sjay ef [33]	Een vorm van Sokar. “Hij die op het zand is”.
	Tepehet djat [34]	De doodskist van Sokar, de dodengod.

Plaatsen (mythologisch en aards)

Hiërogliefen	Egyptische naam	Uitleg
	Asir em Sekri	Osiris in Sekri (plaats)
	Asir-Seker em Sjeta [35]	Osiris in ‘sjeta’ het moderne Saqqara
	Chenoe [36]	Cultuurstad van Ptah-Sokar-Osiris in Memphis
	Imehet [37]	Het koninkrijk van Sokar te Saqqara. Er was ook een Imehet bij Thebe.
	Ir setaoe [38]	Een deel van het koninkrijk van Sokar.
	Meri Seker anch Wenas [39]	“Sokar wenst dat Oenas leeft”, een domein in Saqqara over een farao van de 5e dynastie.
	Min chenti hoet Seker [40]	Een vorm van Min aanbeden in de plaats Edfoe in de tempel van Sokar.
	Sekery [41]	Het moderne Saqqara.
	Seker mer anch Isesi [42]	Een domein van koning Isesi.
	Tanenenet [43]	De ega van Tatenen. Een belangrijke heiligdom van Sokar. De begraafplaats van Osiris.
	Ta Seker [44]	Het land van Sokar in de onderwereld.

Titels

Hiërogliefen	Egyptische naam	Uitleg
	Chenti pedjoe [45]	Titel van Sokar.
	Djed em ren en Djedoe [46]	Vertaling: “Djed in de naam van (plaats) Busiris”, titel van Sokar-Osiris.
	Hem-netjer Sokar [47]	Vertaling: Godspriester van Sokar.
	Heqa igeret [48]	Vertaling: “Heerser van het stille land”
	Imachoe cher Ptah-Sokar [49]	Vertaling: “Eerbiedwaardig bij Ptah-Sokar”.
	Imachoe cher Sokar raoe neb [50]	“Eerbiedwaardig die dagelijks bij Sokar verzorgt”.
	Iri ichet nesoet Sokar [51]	“Beheerder van de koninklijke bezittingen van Sokar”.
	Neb Anch-Tawy [52]	“Heer van Anch-Tawy” (Memphis), titel van Ptah-Sokar-Osiris.
	Neb kereret [53]	Vertaling: “Heer van de grotten.”
	Neb neheh [54]	Heer van de eeuwigheid
	Neb Rasetaoe [55]	Titel van Osiris
	Neb Sjetyt [56]	“Heer van Sjetyt.”

Zie ook

• De stad Memphis

Bronnen en noten

De hoofdbron is: Richard H. Wilkinson, “The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt”, Thames & Hudson, 2003.

Verdere aanvullingen

1. Engelse wikipedia over: Seker
2. Ibidem
3. Ibidem
4. Website https://ancientegyptolonline.co.uk over Sokar
5. Ibidem
6. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 2, 1920, pagina 626.
7. Engelse wikipedia over: Seker
8. Ibidem
9. Ibidem
10. Engelse wikipedia over: Seker
11. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 1, 1920, pagina 474.
12. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 1, 1920, pagina 627.
13. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 2, 1920, pagina 742.
14. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 1, 1920, pagina 455.
15. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 1, 1920, pagina 456.
16. Website AED over 102560
17. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 2, 1920, pagina 1018.
18. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 2, 1920, pagina 990.
19. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 1, 1920, pagina 240.
20. Website AED over 853348
21. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 1, 1920, pagina 85.
22. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 1, 1920, pagina 86.
23. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 1, 1920, pagina 87.
24. Website AED over 861157
25. Website AED over 854114
26. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 2, 1920, pagina 893.
27. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 1, 1920, pagina 489.
28. Website AED over 851245
29. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 1, 1920, pagina 255.
30. Website AED over 400616
31. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 1, 1920, pagina 435.
32. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 2, 1920, pagina 627.
33. Ibidem
34. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 2, 1920, pagina 832.
35. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 1, 1920, pagina 88.
36. Website AED over 852417
37. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 1, 1920, pagina 55.
38. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 1, 1920, pagina 71.
39. Website AED over 450674
40. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 1, 1920, pagina 299.
41. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 2, 1920, pagina 1032.
42. Ibidem
43. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 2, 1920, pagina 819.
44. Website AED over 500807
45. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 1, 1920, pagina 555.
46. Website AED over 853353
47. Website AED over 852022
48. Website AED over 32770
49. Website AED over 850519
50. Website AED over 851827
51. Website AED over 878609
52. Website AED over 400617
53. Website https://seshkemet.weebly.com/soker.html
54. Ibidem
55. E.A. Wallis Budge, "Egyptian hieroglyphic Dictionary", vol 1, 1920, pagina 362.
56. Website AED over 401050