In de stad Chem-Letopolis werd een valkachtige godheid vereerd. Deze bestond bekend onder diverse namen zoals Chenti-Chem, (Me-)Chenty-Irty, (Me)-Chenty-n-Irty, Her-wer of gewoon Horus.
De god had een duaal karakter: het had een positieve en een negatieve kant. Het was een god die werd aangeroepen om te beschermen tegen blindheid of oogziekte.
Chenty-Chem werd vereerd in Chem-Letopolis. Zijn naam betekent dan ook: “Voornaamste van Chem” of “Eerste van Chem”. [1] Tijdens het Oude Rijk werd de god verbonden aan Horus. En wordt er gesproken van Horus Chenty-Chem.
Een aspect van Chenty-Chem was Chenty-Irty. Deze naam betekent: “Hij die met het scherpe oog” of “Hij die twee ogen op zijn voorhoofd heeft”. [2] Tegelijkertijd was er ook nog negatieve versie: “Chenty-en-Irty” dat vertaald wordt als: “Hij die geen ogen op zijn voorhoofd heeft”. [3]
Later in de Egyptische geschiedenis werd de god verbonden aan Her-wer (Grieks: Haroëris) of Horus-de-oudere. Dit was een aspect van Horus, in zijn rol als volwassen god die zijn vader Osiris had opgevolgd als rechtmatig heerser van Egypte, en die zijn vijand ad verslagen (Seth). Horus Chenty-Chem werd ook geassocieerd met Sjoe en Montoe. [4]
Hiërogliefen | Egyptische naam | Omschrijving |
---|---|---|
![]() |
Chenty-Irty[5] | Positief aspect van Chenty-Chem. Ook wel geschreven als Me-chenty-irty. Naam in hiërogliefen in vele varianten. |
![]() |
Chenty-en-Irty[6] | Negatief aspect van Chenty-Chem. Ook wel geschreven als Me-chenty-en-irty. Naam in hiërogliefen in vele varianten. |
![]() |
Her-wer[7] | In het Grieks: Haroëris, vertaald als: Horus-de-oudere |
![]() |
Sjoe[8] | De vader van Geb (aarde) en Noet (hemel) |
![]() |
Montoe[9] | Oorlogsgod met een valkenkop uit Opper-Egypte. |
Over het algemeen wordt Chenty-Chem afgebeeld als een valk in de vorm van een mummie. Gelijk aan de vorm van Sopdoe, al heeft het geen enkele relatie ermee. Een andere vorm was een mens met een valkenkop. Gelijk aan die van Horus of Her-wer (Horus de Oudere). [10] Daarnaast werd hij nog op verschillende manieren afgebeeld: [11]
De god Chenty-Chem is voor het eerst aangetoond in een reliëf in de zuidelijke tombe van het piramidecomplex van Djoser/Netjerichet. Dit stamt uit de 3e dynastie van Egypte, het begin van het Oude Rijk. [13] De god werd aangehaald in de Piramideteksten uit de 5e en 6e dynastie, daar werd hij genoemd: Mechenty-Irty of Chenty-Irty. Vanaf het einde van het Oude Rijk werd de god verbonden met Horus.
Vanaf het Middenrijk werd hij ook aangehaald in de sarcofaagteksten, de opvolger van de piramideteksten. En in het Nieuwe Rijk ook in papyri en religieuze teksten in het Dal der Koningen. [14] De god werd vereerd tot in de Grieks-Romeinse tijd. Het had zijn eigen hogepriesters die ook familie waren van de priesters van Ptah in Memphis. Zelfs in de tijd van keizer Tiberius (Romeinse Tijd) werd de god nog vereerd.
(Horus) Chenty-Chem is de vader van de vier zonen van Horus (Imsety, Hapy, Kebehsenoeëf en Doeamoetef). [15] De moeder van deze Horuszonen wordt niet vermeld. Uit een inscriptie van Kom Ombo wordt vermeld dat Hathor, meesteres van Yit, vrouwe van Wereh, Oog van Re, de moeder van Herwer-Onuris was. [16]
Het sterrenbeeld Mesechetioe (of Grote Beer) bestaat uit zeven sterren. Waarvan er vier de Zonen van Horus waren. Eén ervan Chenty-Irty, één Nepthys en Seth. [17]
Een aspect van de god Chenty-Chem zou zijn: Chenty-Irty of Mechenty-irty (vert. “degene met ogen in zijn gezicht” of “ziende”) en Chenty-en-irty of Mechenti-en-irty (vert. “degene zonder ogen in zijn gezicht” of “de blinde”). Zijn ogen zouden de zon en de maan zijn. De god wordt geassocieerd met Her-wer (Grieks: Haroëris), Sjoe en Montoe. De functies van (Me)chenty-en-Irty waren: [18]
Vanaf het Oude Rijk tot aan de Romeinse tijd werden er in Chem-Letopolis hogepriesters aangewezen. Zij kregen een titel "Wen-ra" of "Wen-rw" of "Wen-er" priesters. Het woord "wen" betekent openen en "ra" mond. Ze waren dus ingewijd in de ceremonie van het openen van de mond. Daarnaast kregen ze nog andere titels zoals "Godsvader de voorste van Chem" of "Godsvader van Horus, heer van Chem".
Hieronder volgt een overzicht van bekende Wen-Ra priesters uit Letopolis. Deze lijst is incompleet en niet op volgorde. [19]
Nr | Naam | Chronologie | Opmerkingen |
---|---|---|---|
Oude Rijk | |||
1 | Metjen [20] | Tussen de 3e en 4e dynastie. | Onder farao Sneferoe. |
2 | Kaba [21] | 4e dynastie | |
3 | Hotepsesjat [22] | Tussen 4e en 5e dynastie. | Ook wel Hetepseshat geheten. |
Middenrijk | |||
4 | Sa-Moet [23] | Onbekend | Ook bekend als Sa-Mut. |
Nieuwe Rijk | |||
5 | Minmes [24] | 18e dynastie: Thoetmoses III | Ook bekend als Minmose. Opzichter en heer van Thebe. |
6 | Nebwennef | 19e dynastie: Ramses II | Ook hogepriester van Amon te Thebe. |
Derde Tussenperiode
In de Derde Tussenperiode lijkt de trend dat functie van Wen-ra priester van Letopolis erfelijk wordt. En dat diverse families de titel gebruiken.
Nr | Naam | Chronologie | Opmerkingen |
---|---|---|---|
7 | Neswennefer [25] | 22e dynastie: Apis VII | En zijn broer Ptahhotep |
8 | Ptahhotep [26] | 22e dynastie: Apis VII | En zijn broer Neswennefer |
9 | Chasoe-en-amon [27] [28] | 22e dynastie: Aachepere Sjosjenk V | Naamsvariant Khai-su-(n)-Amon. Vader: Nimrod, moeder: Tadiiset en zoon: Padiihet. Zowel vader als zoon geen Wenra-priester. |
10 | Anchsjesjonk [29] | Tussen 22e en 24e dynastie. | Vader: Ptahhotep, zoon: Senebef. Onduidelijk of Anchsjesjonk ook Wen-ra priester was. |
11 | Senebef [30] [31] | 24e dynastie: Wahkare Bakenrenef | Vader: Anchsjesjonk, grootvader: Ptahhotep. Onduidelijk of Anchsjesjonk ook wenra-priester was. |
12 | Padihorsematawy [32] | 25e dynastie: Pianchi | Genoemd op overwinningstèle van Pianchi |
13 | Padiheka [33] | Tussen 25e en 26e dynastie. | Vrouw: Tasjentihet, zoon: Djedher |
14 | Ptah-em-maacheroe [34] | Tussen 25e en 26e dynastie. | Genoemd op stele Wahibre-Amentefnacht |
15 | Wahibre-Amentefnacht [35] | Tussen 25e en 26e dynastie. | Vader: Psamtik, moeder; Tanefertoem, familielid: Ptah-em-maacheroe |
Late Rijk
Tijdens de Perzische periode rond Darius I waren er meerdere families die zich wen-ra priester noemden, vandaar het hoge aantal. Het kan zijn dat er dubbele personen tussen staan of dat de volgorde niet klopt, een oorzaak hiervan is dat deze periode moeilijk te dateren is.
Nr | Naam | Chronologie | Opmerkingen |
---|---|---|---|
16 | Psamtik-Siptah [36] | 26e dynastie | Moeder: renpetneferet |
17 | Ahmose [37] | 26e dynastie | Vader: Padiptah, moeder: Tanefertoem |
18 | Pasjeriptah [38] | 26e dynastie | Genoemd op stèle zoon Meryptah |
19 | Harsiese [39] | 26e dynastie | Samen met Harwadj genoemd. |
20 | Harwedja [40] | 26e dynastie | Samen met Harsiese genoemd. |
21 | Chenemibre [41] | 26e dynastie | Vader: Wedjahorresnet, moeder: pespermeh |
22 | Djedptahefanch [42] | 26e dynastie | Vader: Sinoehet |
23 | Meryptah [43] | Tussen 26e en 27e dynastie | Vader: Pasjeriptah, moeder: Mernebetites |
24 | Anchemtjenenet [44] | Tussen 26e en 27e dynastie | Genoemd op stèle van zijn zoon: [..] |
25 | [..] [45] | Tussen 26e en 27e dynastie | Vader: Anchemtjenenet, moeder: [..] |
26 | Padiiset [46] | Tussen 26e en 27e dynastie | Broer van: [..] |
27 | Pasechemet [47] | Tussen 26e en 27e dynastie | Broer van: [..] |
27 | Ahmose [48] | Tussen 26e en 27e dynastie | Broer van: [..] |
28 | Djedptahioefanch [49] | Tussen 26e en 27e dynastie | Broer van: [..] |
29 | Horemachbit [50] | Tussen 26e en 27e dynastie | Broer van: [..] |
30 | Hormaacheroe [51] [52] | Tussen 26e en 27e dynastie | Vader: Wahibre, moeder: [..] |
31 | Wedjahorresnet [53] | Tussen 26e en 27e dynastie | Zoon: Ahmose |
32 | Ptahsjepses [54] | Tussen 26e en 27e dynastie | Zoon: Pensechmet |
33 | Pasjeriptah [55] | Tussen 26e en 27e dynastie | Vader: Hery, moeder: Taiefiretroe |
34 | Esnamendjed [56] | Tussen 26e en 27e dynastie | Zoon: Hapimen |
35 | Ahmose [57] [58] | 27e dynastie: Darius I, jaar 4 | Vader: Wedjahorresnet, moeder: Her? |
36 | Hermaät [59] | 27e dynastie: Darius I | Relaties onbekend. |
37 | Pensechmet [60] | 27e dynastie: Darius I, jaar 4 | Vader: Ptahsjepses, moeder: Irti |
38 | Ahmose [61] | 27e dynastie: Darius I, jaar 4 | Vader: Psamtik-sineit moeder: Tasjenihet |
39 | Sjednefertem [62] | 27e dynastie: Darius I, jaar 33 | Vader: Pasjeriptah, moeder: Tairetreroe |
40 | Hapimen [63] [64] | 27e dynastie: Darius I, jaar 34 | Vader: Esnamended moeder: Cheredoeanch |
41 | Pasjeriqahptah [65] | 27e dynastie: Darius I, jaar 34 | Familie onduidelijk. |
42 | Psamtik [66] | 27e dynastie: Darius I, jaar 34 | Vader: Heriri-aa, grootvader: Psamtik |
43 | Wedjahorresnet [67] | 27e dynastie: Darius I, jaar 34 | Vader: Chenemibre, grootvader: Henat |
44 | Henat [68] | 27e dynastie: Darius I, jaar 34 | Vader: Chenemibre, broer: Wedjahorresnet |
45 | Sjematawytaiefnacht [69] | 27e dynastie: Darius I, jaar 34 | Vader: Djedhor, grootvader: Djedhorefanch |
46 | Nesptah [70] | 27e dynastie: Darius I, jaar 34 | Vader: Djedhor, grootvader: Djedhorefanch |
47 | Pamai [71] | 27e dynastie: Darius I, jaar 34 | Vader: Djedhor, grootvader: Djedhorefanch |
48 | Ioefa [72] | 27e dynastie: Darius I, jaar 34 | Vader: Hor, grootvader: Ptahpachered |
49 | Harsiese [73] | 27e dynastie: Darius I, jaar 34 | Vader: Djedherefanch |
50 | Psamtikemachet [74] | 27e dynastie: Darius I, jaar 34 | Vader: Harsiese, moeder: Tekap |
51 | Irahor [75] | 27e dynastie: Darius I, jaar 34 | Vader: Anchpsamtik, moeder: Werek |
52 | Semtoe-tefnacht [76] | 27e dynastie: Darius I, jaar 34 | Vader: Zeho?, moeder: Anchirteroe |
53 | Djedo-sjednefertem [77] | 27e dynastie: Darius I, jaar 34 | Moeder: Noebiye |
54 | Merptah [78] | 27e dynastie: na Darius I | Vader: Pasjeriptah, grootvader: Pachierptah |
55 | Bakenranef [79] | Tussen 27e en 29e dynastie | Onduidelijk |
56 | Wennefer [80] | Tussen 27e en 29e dynastie | Onduidelijk |
57 | Geminefhor(bak) [81] | Tussen 27e en 29e dynastie | Onduidelijk |
58 | Djedkare [82] | Tussen 27e en 29e dynastie | Onduidelijk |
59 | Herioe [83] | Tussen 27e en 29e dynastie | Onduidelijk |
60 | Wahibre-enhab [84] [85] | Tussen 27e en 29e dynastie | Onduidelijk |
61 | Horwadji-sanch [86] | Tussen 27e en 29e dynastie | Onduidelijk |
62 | Aatj [87] | Tussen 27e en 29e dynastie | Vader: Pacha, moeder: Renpetneferet |
63 | Harsiese [88] | Tussen 27e en 29e dynastie | Vader: Psamtik |
64 | Hor [89] | Tussen 27e en 29e dynastie | Onduidelijk |
65 | Pasjerenptah [90] | Tussen 27e en 29e dynastie | Vader: Meryptah |
66 | Diptahiau [91] | Tussen 27e en 29e dynastie | Onduidelijk |
67 | Ptahnefer [92] | Tussen 27e en 29e dynastie | Vader: Djedptahioeefanch |
68 | Kanefer [93] | 30e dynastie | moeder: Isisreshti |
69 | Anamher [94] | 30e dynastie: Nectanebo II | Genoemd als godsvader: Horus heer van Chem. |
70 | Padiheka [95] | 30e dynastie | Vader van: Djedhor |
71 | Djedhor [96] | 30e dynastie | Zoon van: Padiheka |
Grieks-Romeinse tijd
Nr | Naam | Chronologie | Opmerkingen |
---|---|---|---|
72 | Horemhotep (I) [97] | Chronologie onduidelijk | Moeder: Sechmet-neferet, vader van: Anchhapi |
73 | Anchhapi [98] | Ptolemaeus III | Vader: Horemhotep, moeder: Seta-iret-binet |
74 | Horemhotep (II) [99] | Tussen Ptolemaeus III en IV | Vader: Anchhapi, moeder: Nefertiti, broer: Herioe I |
75 | Herioe (I) [100] | Tussen Ptolemaeus III en IV | Vader: Anchhapi, moeder: Herioe I, broer: Horemhotep (II) |
76 | Imhotep [101] | Tussen Ptolemaeus IV en V | Moeder: Isisweret |
77 | Horemhotep (III) [102] | Tussen Ptolemaeus IV en V | Vader: Herioe I, moeder: Tanetamon, broer: Wennefer en Ahmose |
78 | Wennefer [103] | Tussen Ptolemaeus IV en V | Vader: Herioe I, moeder: Tanetamon, broer: Horemhotep III en Ahmose |
79 | Ahmose [104] | Ptolemaeus V Ephiphanes | Vader: Herioe I, moeder: Tanetamon, broer: Horemhotep III en Wennefer |
80 | Herib [105] | Ptolemaeus VII Euergetes | Moeder: Heranch |
81 | Herioe (II) [106] | Ptolemaeus VII Euergetes | Vader: Ahmose, moeder: Tadjetoeser |
82 | Psamtek [107] | Tussen Ptolemaeus VII en VIII | Vader: Herioe II, moeder: Heranch |
83 | Herioe (III) [108] | Tussen Ptolemaeus VII en VIII | Vader: Herioe II, moeder: Heranch |
83 | Pehemnetjer-Petehoremhab [109] [110] | Tussen Ptolemaeus X en XII | Vader: Herioe II?, moeder: Taanemhor |
84 | Anamher-Pashen [111] [112] | Ptolemaeus XII | Vader: Pehemnetjer-Petehoremhab, moeder: Nebwadjet |
85 | Djedhor [113] | Tussen Cleopatra VII en Ptolemaeus XIII | Vader: Horemhotep, moeder: Heranch |
86 | Nebanch [114] | Tussen Cleopatra VII en Romeinse Tijd | Vader: Djedhor, moeder: Taimhotep |
87 | Kha-hapi [115] | Chronologie onbekend | Gerelateerd aan de Memphitische familie. |
88 | Padiasiris [116] | Romeinse tijd | Vader: Horashachet, moeder: Isiswer |
(Horus) Chenty-Chem was de patroon god van Chem-Letopolis en werd in het tweede district van Neder-Egypte aanbeden. Hij had daar zijn tempels: [117]
De hoofdbron is: Richard H. Wilkinson, “The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt”, Thames & Hudson, 2003.
Naam
UIterlijk
Mythologie
Aanbidding