Zoeken
Introductie Neder-Egypte Opper-Egypte Overige plaatsen Nubië
Tijdlijn Mythologie Glossarium Nieuws
Over Antef.nl Over mij Contact Sitemap
Geografie > Plaatsen in Neder-Egypte > Chem-Letopolis

Chem-Letopolis

Letopolis was een stad in het oude Egypte. In deze stad stond ooit een tempel gewijdt aan Horus, Chenty en Cherty. Er zijn geschreven bronnen uit de Egyptische oudheid.

Van de stad is weinig meer overgebleven. De blokken die zijn gevonden staan nu in het Egyptologisch museum in Caïro en de rest is hergebruikt in oud-Caïro. Volgens Strabo stond er ook een toren in de stad als observatorium voor de sterren.

Beeld
Beeld van Horus Chenti-Chem uit de Late Tijd. Afbeelding gemaakt door Pharos (CC BY 1.0) in de Metropolitan Museum of Art, New York, USA.

Inhoudsopgave

  1. Naam van de stad
  2. Situering
  3. Geschiedenis van de stad
    1. Vroege Tijd
    2. Oude Rijk
    3. Middenrijk
    4. Nieuwe Rijk
    5. Derde Tussenperiode
    6. Late Rijk
    7. Grieks-Romeinse tijd
    8. Byzantijnse tijd en erna
  4. Mythologie
    1. Overzicht van goden uit Chem/Letopolis
    2. Heilig dier
    3. Heilig symbool en het sterrenbeeld Grote beer
    4. Priesterdom
    5. Heiligdommen
  5. Archeologie
  6. Links
  7. Bronnen en noten
    1. Notenlijst

Naam van de stad

Letopolis heeft diverse namen gehad in de loop van de geschiedenis.

Hiërogliefen Egyptische naam Omschrijving
Sechem in hiërogliefen Sechem. [1] Naam met onbekende betekenis.
Sechim in hiërogliefen Sechim. [2] Naam met onbekende betekenis.
Chem in hiërogliefen Chem. [3] Meest bekende naam van de stad in het oude Egypte. Mogelijk was het een afkorting van Sechem en Sechim.
Iry in hiërogliefen Iry. [4] Naam met onbekende betekenis.

Er zijn ook nog twee andere namen voor de stad bekend: Sesjem en Sjem.[5] Wellicht zijn dit benamingen uit de Grieks-Romeinse tijd. Er kon geen bron worden gevonden waarin deze als hiërogliefen zijn geschreven.

In het Griekse tijd werd werd de stad genoemd “Letous Polis” of “Letopolis Magna” of “Letopolis Megale”. In het Latijn werd dit “Latus”. De Griekse overheersers identificeerden de stadsgod Horus met Apollo. De moeder van Apollo was Leto. Beiden waren boogschutters en het symbool voor de stad was geëvolueerd vanuit twee pijlen. [6]

De stad werd ook beschreven in het Koptisch: “Boyshèm” en “Eysim”. De latere Arabische naam “Ausim” of “Ossim” (verouderd) is afgeleid van het Koptische "Eysim". [7]

Situering

De stad heeft gestaan op: 30°07′N 31°08′E en het was de hoofdstad van de 2e nome genaamd "Chepesj" wat wordt vertaald als "Voorpoot" of "Schenkel". Het ligt ongeveer 12 km van Caïro vandaan. [8]

Naast Letopolis waren er ook nog een aantal andere steden of dorpen in de omgeving.

Hiërogliefen Egyptische naam Omschrijving
Onbekend. Een necropolis bij de huidige stad El-Qatta. [9]
Hes in hiërogliefen Hes. [10] Stad vlakbij Letopolis. Varianten zijn: Hos, Hes, Heset, Hesytes, Hesaoe of Hesoesat.
Iat wedja in hiërogliefen Iat wedja. [11] Een district van Letopolis.
imioe aas in hiërogliefen Imioe aas. [12] Een stad vlakbij Letopolis.
Pa gereg ...
Plaats van... 		Onbekende stad, vergriekst naar Kerkesoros.
Per Sechmet in hiërogliefen Per Sechmet.[13] Vergriekst naar Sachmis, huidige plaats onbekend
Sacheboe in hiërogliefen Sacheboe of Secheb.[14] [15] Het huidige Zat el-Kom.

Geschiedenis van de stad

De stad Chem/Letopolis werd al vroeg gesticht.

Vroege Tijd

De god Cherty werd aanbeden door de farao’s: Sneferka, Sechemib en Peribsen uit de 2e dynastie van Egypte. Een inscriptie op een schaal van farao Peribsen noemt “Hem-netjer Cherty”, godsdienaar van Cherty. De hoofdcultuscentrum van Cherty was bij Letopolis. [16]

Oude Rijk

De stad wordt het eerst vermeld op een stele uit de 3e dynastie (Oude Rijk) uit de zuidelijke tombe van farao Netjerichet (Djoser). Het is een scene, dat de heb-sed ceremonie uitbeeld alwaar de farao een schrijn bezoekt van Horus in Chem/Letopolis. [17]

In het graf van Metjen wordt vermeld dat er ooit een dodentempel stond van een farao in het district van Letopolis. Helaas is het gebouw nog niet teruggevonden. Metjen was een hoge ambtenaar die had gediend onder farao’s Hoeni (3e dynastie) en Sneferoe (4e dynastie). [18]

relief
Relief van farao Djoser/Netjerichet voor de Per-Noe, de tempel van Horus van Chem. Afbeelding gemaakt door Ali Hussein zoals gepubliceerd op academia.edu.

Vanaf de 5e dynastie (farao Oenas) werd de stad genoemd in de piramideteksten. [19] Er stond een tempel voor Horus Chenti-Chem in de stad. [20]

Middenrijk

De derde district “Mesechtioe”, de stad Chem en zijn hoofdgod Chenty-Chem worden genoemd op “Capelle Blanche” uit de regering van Senoeseret I (12e dynastie). De kapel staat in Karnak bij de grote tempel van Amon en is gewijd aan Amon-Re-Kamoetef. De kapel werd hergebruikt en is later gereconstrueerd. [21]

Nieuwe Rijk

Onder de regering van farao Thoetmoses III (18e dynastie) werd er gebouwd aan de tempels van Letopolis, volgens een inscriptie van Minmose. [22]

relief
Zie nr 2, middelste register over de 2e district van Neder-Egypte. Detail van de districtlijst van de Chapelle Blanche, Karnak. Afbeelding gemaakt door Ochmann-HH (CC BY-SA 3.0)

Tijdens de regering van farao Merenptah (19e dynastie) was er een oorlog gaande tegen de opstandige Lybiërs. Toen de Lybiërs en andere zeevolkeren aanvielen in het westen van de Nijldelta, werden de troepen van Merenptah verzameld en vielen aan bij de stad Letopolis bij Per-Yit. [23]

Derde Tussenperiode

Farao Pianchi uit Nubië (25e dynastie) veroverde Neder-Egypte en onderwierp een aantal lokale vorsten van de Nijldelta. Dat waren de vorsten: Osorkon IV, Ioepoet II, Tefnachte, Pedubastis II. Er was ook een priester afkomstig uit Letopolis, die zich verzette tegen Pianchi: Padihorsematawi (“Hij die gaf aan Horus-vereniger-der-beide-landen“, vrij vertaald). [24]

Late Rijk

In het Late Rijk werden door de farao’s van de 26e dynastie: Necho II, Psamtik II enkele monumenten gebouwd. Ook in de 29e dynastie (farao Hakor) en in de 30e dynastie (Nectanebo I en Nectanebo II) werd er gebouwd. Er zijn enkele brokstukken van teruggevonden. [25]

Een fragment van de naos der dekaden uit de plaats Saft el-Hanna is in Letopolis teruggevonden. Het bevat inscripties die betrekking hebben tot de Egyptische astrologische kalender.[26]

standbeeld
Standbeeld uit een naos van een hoge ambtenaar met de naam van Necho II/Psamtik II uit Chem/Letopolis met spreuk op de achterkant. Afbeelding gemaakt door Guillaume Blanchard in het Louvre museum, Frankrijk.

Grieks-Romeinse tijd

Herodotus bezocht tijdens zijn leven (484 tot 425 v.Chr.) het oude Egypte. Hij maakte een verslag van zijn reis door de Nijldelta. Hij bezocht ook een stad “Papremis” waar hij een ceremonie beschreef. Volgens Hartwig Altenmüller zou Herodotus hiermee Chem/Letopolis mee bedoelen.[27]

Geschiedkundige en geograaf Strabo bezocht Alexandrië in 30-25 v.Chr. en schreef erover.

In de Romeinse tijd, onder keizer Tiberius, werden nog diensten uitgevoerd in de stad en zijn tempels. Dit blijkt uit houten kist met naam van Tiberius uit het nationaal museum van archeologie in Athene. De kist was bedoeld voor het vervoer van het beeld van Horus/Haroeris. Het is ingewijd door Tiberius. [28]

Byzantijnse tijd en erna

In de christelijke tijd werd er in Letopolis een bisschop aangesteld.. Nadat Egypte werd veroverd door de Arabieren waren er ook nog Koptische bisschoppen, zoals Abba Musa of Moses (735-767). [29] De titel “Bisschop van Letopolis” is nog altijd een titulaire titel in de Rooms-katholieke Kerk.

Mythologie

In Letopolis werden een aantal goden vereerd, priesters en hogepriesters beheerden de tempels waar de goden werden vereerd.

Overzicht van de goden uit Chem/Letopolis.

Anoebis of Anubis, is een bekende jakhalsgod. Veel van zijn rol als heer van Chem/Letopolis is niet bekend. Hij wordt aangehaald in het Edwin Smith Papyrus, dit is geschreven in 1600 v.Chr. uit de Tweede Tussenperiode. Mogelijk is dit gekopiëerd uit een oudere tekst uit de 1e, 2e of 3e dynastie. Hierin staat: "De boek van .. werd gevonden in geschriften onder de twee voeten van Anoebis uit Letopolis" [30]

Chenti-Chem (vertaling: "Voorste van Chem"), is een valkengod in de vorm van een mummie aanbeden in de stad. Het was de patroongod van Letopolis. Vanaf het Oude Rijk werd hij gecombineerd met Horus als Horus Chenty-Chem. Lees meer over Chenty-Chem..

beeld
Beeldje van het heilig dier van Chenty-Chem. Afbeelding gemaakt door Pharos (CC-BY-1.0).

Cherty(-Chem) wordt afgebeeld als een gemummificeerd ramsgod. Hij werd voornamelijk aanbeden in de eerste twee dynastieën van Egypte. Lees meer over Cherty..

Hep-Asir-Temoe-Horoe-Chem, een samengestelde god uit Letopolis bestaande uit Hep (Apisstier, verschijning van Ptah), Asir (Osiris), Atemoe (Atoem), Heroe-Chem (Horus van Chem). [31]

schildering
Schildering op een sarcofaag van een ramsgodheid, dezelfde verschijning als Cherty. Afbeelding gemaakt door Rowanwindwhistler (CC BY-SA 3.0).

Hoemen of Hemen, een onbekende valkengod, vereerd in Letopolis. [32]

Harwer of Haroëris ("Horus de oudere"). De zoon van Isis en Osiris. Echtgenoot van Hathor en vader van de vier-zonen-van-Horus.

Mahes, is een leeuwengod. Hij wordt gezien als zoon van Bastet of Sechmet. Zijn rol was een beschermgod of de slager van zijn vijanden. Het cultuscentrum van Mahes was de stad Boebastet in de Nijldelta, maar in de Late Tijd ook de Letopolis. Na zijn dood werd hij bijgezet in het "heilige mausoleum van de leeuwen". [33]

Me-Chenty-en-Irty (Chenty zonder ogen onder zijn wenkbrouwen), was een variant van de god Chenty-Chem ook wel geschreven als Chenty-Irty. Het is een valkengod waarvan de ogen van de god de zon en maan representeren. De god is verwant aan Horus en Horus-de-oudere. Lees meer over Me-Chenty-en-Irty...

Sechmet, werd ook vereerd in de 2e nome van Neder-Egypte. Zij was de moeder van Mahes. [34]

Sjesmoe, een god in de vorm van een man met een leeuwenkop. In zijn goede rol zou hij de dode koning een wijnbeker geven. Echter in zijn kwaaie rol zou hij een vernietiger of een slager zijn geweest. De god zou een sterke binding hebben met Letopolis. Lees meer over de SJesmoe..

Beeldjes
Beeldjes van de vier Horus zonen. Afbeelding gemaakt door Pharos (CC BY 1.0) in de Metropolitan Museum of Art, New York, USA.

Vier zonen van Horus-van-Chem d.w.z. Imsety, Kebehsenoeëf, Doeamoetef en Hapy. Het zijn de zonen van Horus of dit Horus de Oudere (Her-Wer) en Hathor. Lees meer over de Vier zonen van Horus...

Wadjet, (vertaling: "de groene") een slangengodin vereerd in de oude stad Boeto / Per-Wadjet / Tell el-Farrahin. In de Late Tijd werden de cultus van Letopolis en Per-Wadjet met elkaar verbonden. Het heilige dier van Horus, de Ichneumon werd ook verbonden aan Wadjet. [35]

Heilig dier

Het heilige dier van Chem/Letopolis en Panopolis was de spitsmuis. In beide steden zijn grote aantallen van heilige dieren bijgezet. In de Romeinse tijd werden er munten geslagen met de spitsmuis erop. De spitsmuis leeft alleen en is een nachtdier. [36]

Maar waarom de spitsmuis? In de stad Chem/Letopolis werd Chenty aanbeden. Zijn ogen zouden de zon en de maan voorstellen. Maar hij werd ook vereerd in de vorm (Me-)Chenty-en-Irty als god van de blinden, hij zou de blindheid kunnen genezen.

Munt
Romeinse munt dat werd gebruikt in het district van Letopolis. Aan de achterzijde een afbeelding van een spitsmuis, het heilig dier. Afbeelding afkomstig uit het British Museum (CC BY-NC-SA 4.0).

Naast de spitsmuis, werd ook de ichneumon vereerd. De egyptische ichneumon behoort tot de mangoesten en komt naast Egypte ook van noord- tot zuid-afrika voor. Ze zijn familie van de stokstaarten. De god Chenty soms afgebeeld als een mangoest. [37] Omdat Chenty in het Oude Rijk werd geassocieerd met Horus (de oudere) werden er ook mangoesten bijgezet gewijdt aan Horus, heer van Chem.

Heilig symbool en het sterrenbeeld Grote Beer

hiërogliefen
Heilig symbool, twee pijlen of een bliksemschicht.

Naast een heilig dier, had de stad Chem/Letopolis en Panopolis een symbool gemeen. Dit symbool bestond uit twee pijlen die van elkaar af wijzen. Dit wordt ook wel uitgelegd als een bliksemschicht of pijlen. De bliksemschicht was een stuk ijzer, een overblijfsel van een meteoriet. Het werd beschouwd als een Omphalos d.w.z. het centrale punt van de aarde.

Naast Chem/Letopolis en Panopolis waren er ook nog andere steden die zo’n stuk ijzer vereerden zoals in Thebe en in Hierakonpolis. Dus de goden Horus, Amon en Min werden er mee geassocieerd. [38]

Het sterrenbeeld Grote Beer (Mesechetioe) werd op twee manieren geïnterpreteerd: als een dissel of als een voorpoot. [39]

Hiërogliefen Egyptische naam Omschrijving
Chepesj in hiërogliefen Chepesj (Vertaling: voorpoot of schenkel). De voorpoot is het symbool van de tweede district van Neder-Egypte. De voorpoot of schenkel wordt vaak afgebeeld op offerscènes.
Setep in hiërogliefen Setep (Vertaling: dissel). De dissel werd gebruikt door priesters in het “Openen van de mond” (wenra) ceremonie. De dissel was gemaakt van ijzer. Het doel was om de mond en andere zintuigen te openen zodat de dode kon functioneren na zijn/haar dood.
Mesechtioe in hiërogliefen Mesechtioe. [40] De Egyptische benaming voor de Grote Beer (Ursa Major) aan de noordelijke hemel.
Sterrenbeeld
Sterrenbeeld van het Grote Beer zoals gezien door de Egyptenaren. Afbeelding van Alessandro Berio (CC BY-SA 4.0).

Priesterdom

Vanaf het Oude Rijk werden er hogepriesters van Letopolis opgesteld, het ambt bleef actief tot aan het einde van het Romeinse tijd. In de Perzische periode tot aan de Ptolemaëen waren er meerdere hogepriesters van Letopolis naast elkaar zoals blijkt uit stèles uit het Serapeum. Vanaf de Ptolemaëen was er één hogepriester. [41] De hogepriesters waren geïnitieerd in het ceremonie "Wen-er" of het “Openen van de mond".[42] De familie van de hogepriesters van Letopolis en die van Memphis trouwden met elkaar. [43]

Een overzicht van alle titels van de priesterschap in Letopolis.

Hiërogliefen Egyptische naam Omschrijving
Hem Netjer Heroe neb Chem in hiërogliefen Hem netjer Heroe neb Chem [44] Vertaling: Godspriester van Horus-heer-van-Chem.
Hem Netjer Tepi in hiërogliefen Hem netjer tepi [45] Vertaling: "Eerste hogepriester". Priester van Horus, heer van Letopolis.
Imi Ta in hiërogliefen Imi-ta [46] Vertaling: "Die in het land is?". Titel van de hogepriester van Letopolis.
Moet Netjer in hiërogliefen Moet netjer [47] Vertaling: "Godsmoeder". Titel van de hogepriesteres van Letopolis.
Wen-ra em Chem in hiërogliefen Wen-ra em Chem [48] Vertaling: "Wen-ra priester in Chem". Wen-ra betekend "Openen van het mond".

Heiligdommen

De volgende tabel laat zien een overzicht van alle heiligdommen in Letopolis.

Hiërogliefen Egyptische naam Omschrijving
Hoet Nememet in hiërogliefen Hoet Nememet [49] Het serapeum van Letopolis.
Imhedjet in hiërogliefen Imhedjet [50] Necropolis van Osiris in Letopolis.
Maäti in hiërogliefen Maäti [51] Een heiligdom in Letopolis.
Per Bit in hiërogliefen Per bit [52] Vertaling: "Huis van de bij". Tempel van Sechmet.
Per Sat in hiërogliefen Per sat [53] Tempel van Wadjit in Letopolis.
Per Yit in hiërogliefen Per Yit [54] Bekend onder de namen Jit/Yit/Iit/Per-Yit. Het was een belangrijke schrijn Horus-de-oudere, waar de schouder van Osiris werd bewaard, genaamd Machak. Vlakbij waar de heilige bomen “Nebes” en “Sjent” groeiden. [55]

Archeologie

Waarschijnlijk is de oude stad Chem/Letopolis verwoest en is het steen verwerkt in de muren van Oud-Caïro en andere gebouwen. De leemstenen muren zijn verwerkt voor bemesting van de landbouwgrond. Ook wel Sebakh genoemd.

Het is bekend dat het noorden van de Grote piramide van Choefoe (Cheops) is georienteerd naar de stad Chem/Letopolis. De piramiden van Menkaoere, Sjepseskaf, Sahoere, Oeserkaf en Neferirkare zijn ook georienteerd naar de stad. Volgens Strabo was er een wachttoren in Chem/Letopolis, dat werd gebruikt als astronomisch observatorium. De observatietoren zou in verbinding staan met de observatietoren van de stad Heliopolis. De toren zou later zijn vervangen door de grote moskee van Ausim/Ossim. [56]

Tot op heden zijn er geen serieuze opgravingen geweest in regio waar ooit Chem/Letopolis heeft gestaan. Wel zijn door diverse archeologen stenen en materialen meegenomen naar het egyptologisch museum in Caïro. Op stenen zijn de namen van Necho II, Psamtik II en Nectanebo I en II gevonden. [57]

Periode Opgraver(s) Voorwerpen
1900? Onbekend Een offertafel van Anemher, hogepriester van Horus heer-van-Chem met naam van Nectanebo II, nr 23115. [58]
1903 M. Daressy Publicatie van een inscriptie met hiërogliefen uit Caïro, ze komen uit Ausim of Ossim. [59]
1903 M. Ahmed Bey Kamal Een beeld in roze graniet in huidige staat, 50 centimeter hoog, het werd opgericht door farao Psamtik II ter ere van zijn vader Necho II (26e dynastie). Het stelt de koning voor geknield in aanbidding. Bij de site Kafr Saidi Moussa, een blok grijs graniet met de figuur van een staande godin met koeienhoorns en een scepter in de linkerhand. Ten zuiden van de site Zeidieh bevindt zich een grijze granieten kroonlijst, overblijfsel van een naos uit de Ptolemaeische periode. [60]
1904 James Quibell Een klein fragment van grijs graniet van farao Achoris, 29e dynastie [61]
1904 W. Spiegelberg Vijf steenblokken met namen van Nectanebo II. [62]
1904 Ahmed bey Kamal en Ahmed effendi Naguib Publiceerden informatie over blokken steen uit Letopolis. Ahmed effendi Negib vond een fragment van een groot beeld uit roze graniet dat een liggende tijgerin voorstelt met haar jong. [63]
1923 Henri Gauthier inspecteerde de site. Hij vond een grijszwarte harde steenblokken die overblijfselen waren van een tempel, ingewijd door Nectanebo II aan Horus, heer van Chem, de patroon van de god. Eén van de blokken liet zien een fragment van een processie van de districten. O.a. het district “Sjen Adj” werd getoond, uniek en onmogelijk om te identificeren. Het feit dat ruïnes van Letopolis vlakbij Caïro liggen, kan worden afgeleid dat de meeste blokken zijn hergebruikt in Caïro.[64]
Januari 1932 Service of Antiquities De service van antiquiteiten kregen vier stenen gegraveerd met de naam van Nectanebo II. Ze zouden – zonder twijfel – afkomstig zijn van het oude Sechem. Deze vier blokken werden ontdekt tijdens het graven van een straat, door de Highway Department in de Souk el-Salah kwartier. Ze zijn van hetzelfde soort steen gemaakt, als de blokken eerder gevonden in Ausim. Ze zijn getransporteerd naar het museum. Twee van de stenen laten alleen de cartouche zien van Nectanebo II. De andere twee laten zien een processie van godheden die de nomen/districten voorstellen. Gelijk aan die van 1903. De eerste van de twee is beschadigd, de tweede is intact. [65]
1949 Onbekend Een standbeeld van Horus, heer van Sechem uit 664-332 v.Chr (Late Tijd). Nu in het Metropolitian Museum of Art, New York, USA. [66]

Enkele links naar het internet die wat meer inzicht geven over de stad Chem/Letopolis/Ausim.

Bronnen en noten

Onderstaande een overzicht van de gebruikte bronnen en notities van deze webpagina

Notenlijst

Naam van de stad

  1. E.A. Wallis Budge, a.w., volume 2, pagina 1032
  2. Ibidem
  3. Website AED over: Chem
  4. E.A. Wallis Budge, a.w., volume 2, pagina 960
  5. Website Trismegistos over 1245
  6. G.A. Wainwright, "The Journal of Egyptian Archaeology", 1932, pagina 159.
  7. Website Trismegistos over 1245

Situering

  1. Engelse wikipedia over Letopolis.
  2. Website Trismegistos over 5093
  3. E.A. Wallis Budge, a.w., volume 2, pagina 1023
  4. E.A. Wallis Budge, a.w., volume 2, pagina 949
  5. E.A. Wallis Budge, a.w., volume 2, pagina 957
  6. Website Trismegistos over 2069
  7. Website Trismegistos over 11183
  8. Franse wikipedia over Sakhebou

Geschiedenis van de stad

  1. Engelse wikipedia over: Kherty
  2. Ali Hussein, "Six stelae in false doors of King Djoser Netjerykhet during the Heb Sed".
  3. Engelse wikipedia over farao Hoeni
  4. Letopolis genoemd in de piramideteksten, zie: www.pyramidtextonline.com
  5. Engelse wikipedia over Letopolis
  6. Duitse wikipedia over Gauliste (Sesostris I)
  7. Duitse wikipedia over Thutmoses III
  8. Duitse wikipedia over Libyerkrieg (Merenptah)
  9. Duitse wikipedia over Bakennefi II
  10. Engelse wikipedia over Letopolis
  11. Ibidem
  12. Hartwig Altenmüller, "Letopolis und der bericht des Herodot uber Papremis", 1964.
  13. V.I. Crysikopoulos en J-Cl Goyon, "Un témoin inédit des œuvres pieuses de l’empereur Tibère à Létopolis de Basse-Égypte", pagina 122.
  14. Engelse wikipedia over: Moses (bishop of Awsim)

Mythologie

  1. Semeh en Arab, "Medicine in Ancient Egypt, part 1 or 3", 2017.
  2. AED dictionary: 878696
  3. Wallis Budge, vol 1, pagina 471
  4. Duitse wikipedia over: Mahes
  5. Duitse wikipedia over: Sachmet
  6. Website underthefigtree.org over: Wadjet
  7. G.A. Wainwright, "The Journal of Egyptian Archaeology", 1932, pagina 159.
  8. Mona Ezz Ali, "God Khenty Irty", Journal of Association Arab Universities for Tourism and Hospitality, 2000.
  9. G.A. Wainwright, "The Journal of Egyptian Archaeology", 1932, pagina 159.
  10. Ann Macy Roth, “Fingers, Stars and the opening of the mouth, the nature and function of the NTRWJ-blades”, ”The Journal of Egyptian Archaeology volume 79, 1993, pagina 70
  11. Hiërogeliefen gebaseerd op: José Lull and Joan Antonio Belmonte, “The constellations of Ancient Egypt”, pagina 157.
  12. Chris Bennett, "Ptolemaic High Priests of Letopolis", 2001-2011.
  13. Mona Ezz Ali, "God Khenty Irty", Journal of Association Arab Universities for Tourism and Hospitality, 2000.
  14. Chris Bennett, "Ptolemaic High Priests of Letopolis", 2001-2011
  15. Website AED over: Hem-netjer-Heroe-neb-chem
  16. Wallis Budge, vol 1, pagina 483
  17. Wallis Budge, vol 1, pagina 46
  18. Wallis Budge, vol 1, pagina 295
  19. Website AED over: Wen-ra-em-chem
  20. Wallis Budge, vol 1, pagina 455
  21. Wallis Budge, vol 2, pagina 957
  22. Wallis Budge, vol 2, pagina 996
  23. Wallis Budge, vol 2, pagina 991
  24. Wallis Budge, vol 2, pagina 992
  25. Wallis Budge, vol 2, pagina 985
  26. Wallis Budge, “Gods and Egyptian or studies in Egyptian Mythology", vol 1, pagina 468.

Archeologie

  1. Ayman Waziry, "Probability Hypothesis and Evidence of Astronomical Observatories in Ancient Egypt", verschenen in Journal of Social Sciences and Humanities, vol 2, no 2, 2016, pagina 31-50.
  2. The Agyptian Archaeo-Map over Letopolis.
  3. Bertha Porter and Rosalind L.B. Moss, "Topographical bibliography of Ancient Egyptian hieroglyphic texts, reliefs and paintings", Oxford 1974, pagina 10.
  4. M. Henri Gauthier, "Une liste de Nomes à Létopolis", Annales du Service des Antiquités de l'Égypte, volume 32, 1932, pagina 78-80
  5. M. Ahmed bey Kamal, "Quelques fragments provenant d'Ouasim", Annales du Service des antiquités de l'Egypte, 1904, pagina 91-94
  6. Ibidem
  7. M. Henri Gauthier, "Une liste de Nomes à Létopolis", Annales du Service des Antiquités de l'Égypte, volume 32, 1932, pagina 78-80
  8. M. Ahmed bey Kamal, "Quelques fragments provenant d'Ouasim", Annales du Service des antiquités de l'Egypte, 1904, pagina 91-94
  9. M. Henri Gauthier, "Une liste de Nomes à Létopolis", Annales du Service des Antiquités de l'Égypte, volume 32, 1932, pagina 78-80
  10. Ibidem
  11. The Metropolitan Museum: object 553060

Gechreven door Koen van der Ahé.
Publicatie onder CC BY-NC-SA 4.0.
Over Antef.nl - Over mij - Sitemap